طبیعت خوانسار

رشته کوه خوانسار رشته کوهی است واقع میان شهرستان گلپایگان و فریدن مرکب از کوههای دربند ، صاف دوتو ، زرد ، برجی ، الشگر ، خوانسار ، دربند و شنستان که بلندترین قله آن کوه دره بید به ارتفاع 3631 متر است .

ا

ین قله در دهستان حومه و زرق از شهرستان فریدن و در فاصله 20 کیلومتری باختران واقع شده است. رشته کوه خوانسار از دره رودخانه دربند شروع شده و تا 2 کیلومتری شمال باختری روستای دامنه به طول 56 کیلومتری و عرض بین 5 تا 10 کیلومتری کشیده شده است. دامنه های شمالی این رشته به دهستان های کرچمبو و حومه برزق از شهرستان فریدن مشرف است و رودخانه قلمرود و خوانسار و دربید از آن سرچشمه می گیرد.

در دامنه های این کوه روستاهای چندی واقع شده که مهم ترین آنها عبارت است از : حسن آباد ، کهرت وادشت ، پایتخت مالگاه ، شهر خوانسار ، دربید ، قفر ، قوهک ، خلج ، ده رجب .

میانگین دمای سالانه هوا در این رشته کوه بین 5 تا 15 درجه و میزان بارندگی سالانه بین 300 الی 500 میلیمتر است .

ارتفاعات و ناهمواری ها :

ناهمواری های آهکی خوانسار در مقابل عوامل مختلف فرسایش به خصوص فرسایش ناشی از انحلال ، اشکال مختلف ژئومورفولوژی را به وجود آورده است که از آن جمله می توان چاه ها ، چاله ها ، غارهای آهکی و دره های تنگ و عمیق را نام برد .فرسایش آب های روان در دوره های بین یخچالی و بعد از آن در مناطق کوهستانی دره های عرضی تنگ و گود را به وجود آورده اند که در زبان محلی به نام های تنگ و دره بند نامیده می شود.

یکی از معروف ترین دره های عرضی که تنگ نامیده می شود در جنوب شهرستان است که تنها راه ارتباطی بین خوانسار با فریدن و اصفهان است و جاده اصفهان خوانسار و گلپایگان از آن عبور می کند .

از جمله دره های عرضی که به نام دره دربند نامیده می شوند دره عرضی کوچکی است به نام دربند کوچک و دره عرضی بزرگتری در مجاورت آن که به نام دربند بزرگ نامیده می شود.

در ارتفاعات غربی شهر خوانسار نیز دره های عرضی وجود دارد که به نام دربند نامیده می شود. در ارتفاعات غربی شهر نیز چند نمونه غار آهکی وجود دارد که از معروف ترین آنان غاریست در گردنگاه در مجاورت کوه قبله که این غار نیز به اشکفت معروف است .

همچنین یکی از سواحلی که عمل رسوب گذاری ماسه ها در پای صخره ها قابل مشاهده است در جنوب شهر خوانسار به نام تیزاب است . عمل انحلال آهک ها در دره عرضی (دربند بزرگ) در جنوب شرقی خوانسار (در جنوب روستای لاینجد) در 5 کیلومتری غار اشکفت ، غار کوچک اتاقک مانند را به وجود آورده است. در دهانه این غار کوچک اتاقک بر اثر عمل فرسایش و انحلال ستونی عظیمی شبیه به پیکر یک انسان ایستاده با کلاهی لبه دار به وجود آمده است .در بین اهالی منطقه این ستون شبیه به پیکر انسان به عمر معروف است .  

پوشش گیاهی :

خوانسار شهری است کوهستان و مرتفع ، پوشش گیاهی آن در کوهستان ها استپ کوهی همراه انواع گون ها و گون گزنگبین است. مراتع خوانسار از جمله مراتع ییلاقی استان اصفهان محسوب می گردد. پوشش گیاهی منطقه شامل زمین های زراعی ، باغات و درختان میوه و مراتع نسبتاً غنی است. بخش زراعی و باغ ها و درختان و پوشش گیاهی دست کاشت به طور جداگانه مورد بحث قرار خواهد گرفت و منظور از پوشش گیاهی در این بحث پوشش گیاهی مراتع است ؛ نظیر مرتع گلستان کوه با 950 هکتار وسعت مهم ترین و غنی ترین پوشش گیاهی را در سطح منطقه داراست . مرتع گلبهار در جنوب ، مرتع دربند در جنوب شرقی و مراتع گردنگاه و ارتفاعات غربی شهر خوانسار مراتع قلعه ابراهیم را می توان نام برد که برای دامداران مراتع قشلاقی محسوب می شود.

بوته های گون گزنگبین بیشتر در جنوب شهرستان در منطقه گلستانکوه در 15 کیلومتری شهر خوانسار به صورت فشرده و متراکم سرتاسر منطقه را پوشانده است و ثمره آن شیره سفید رنگی است که ماده اولیه شیرینی گز است و بهترین جنس گز معروف به گز علفی و گزنگبین خوانسار است .

زیستگاه گونه های مختلف پستانداران :

هنگام سخن گفتن در مورد زندگی جانوری در خوانسار خرس در اذهان تداعی می شود که در سالهای اخیر این حیوان کمتر دیده شده است که به علت ناامنی محیط زیست به سمت غرب کوچ کرده است.از جمله حیوانات دیگر مثل گراز وحشی می باشد که به صورت گله های متعدد در مراتع و گاهی در میان باغات و مزارع زندگی می نمایند و به علت واقع شدن منطقه حفاظتی موته در شرق شهرستان خوانسار حیواناتی همچون آهو ، پادزن و قوچ در ارتفاعات شرقی خوانسار وجود دارد .

برخی نژادهای گوسفند نر دارای شاخ مورب و حلقوی و پیچ دار می باشند و در این صورت به نام قوچ نامیده می شوند.آهوی ایرانی جثه متوسطی دارد.بیشترین جمعیت آهوی ایرانی در مناطق پناهگاه حیات وحش موته (گلپایگان و خوانسار) پارک ملی (گلستان) ، پارک ملی بمو در شیراز ، منطقه ممنوعه بیدوئیه (کرمان)، منطقه کالمند یزد و جزیره خارک زندگی می کنند .

 

زیستگاه گونه های مختلف پرندگان :

سینه سرخ ایرانی :

این پرنده زیبا در راسته گنجشک ها و تیره توکا قرار دارد . طول بدن این گونه در حدود 17 سانتیمتر می باشد . سینه سرخ نر به وسیله سطح پشتی خاکستری مایل به آبی ، پس منقار ، گونه و پوشپرهای گوش سیاه ، ابرو و گلوب سفید ، سینه و پهلوی قرمز نارنجی و دم سیاه به آسانی تشخیص داده می شود. سینه سرخ ماده قسمت سیاه سر را ندارد ، در سطح پشتی قهوه ای تر و در سطح شکمی کمرنگتر می باشد و ناحیه سینه آن قدری تیره تر است . این پرنده اغلب خود را از انظار مخفی می کند . پروازش کم ارتفاع و مستقیم است و معمولا فقط از یک نهانگاه تا نهانگاه بعدی پرواز می کند .

بلبل گلستانکوه :

بلبل یا شباهنگ یا هزاردستان یا عندلیب نام گونه ای پرنده خوش آوا است که بیشتر در ایران یافت می شود و معروف است که نماینده نوای ساز ایرانی محسوب می شود. بلبل پرنده ای است کوچک که در سراسر ایران و خاورمیانه زندگی می کند . ماده بلبل آوازی دلکش ، اما آهنگی غم انگیز دارد . این پرنده حدود 15 سانتیمتر طول و پرهای بخش های بالایی بدنش قهوه ای و دمی تقریباً سرخی دارد . قسمت زیر بدنش مایل به سفید و پر زیر دمش به رنگ زرد و یا قرمز است .

این پرنده بیشتر در سوراخ درختان و طول جویبارها و در دشت ها و کوهستان های سرسبز به سر می برد .

کبک :

 کبک پرنده ای زیبا ، آرام و وحشی است که در بسیاری از دشت ها ، دامنه ها و کوهپایه ها پراکنده است . این پرنده در نواحی وسیعی از جهان نظیر شمال آمریکا ، شرق اروپا ، خاورمیانه ، آسیای مرکزی ، شبه قاره هندوستان و باختر دور پراکنده است . وزن کبک ها بین 510 تا 680 گرم است . البته باید افزود که وزن کبک نر بین 510 تا 800 گرم و وزن کبک ماده 450 تا 680 گرم است . ترکیب پرها در هر دو جنس نر و ماده یکسان است .